Muzyka dawna i nie tylko - blog Marka Toporowskiego

Chłopcy do bicia

Z sytuacji opisanej przeze mnie wczoraj wynika moim zdaniem dość zasadnicze pytanie. Czy Polska staje się krajem programowo antyinteligenckim? Skąd taka obawa? Starannie zaplanowana na środek wakacji akcja „pozbawiamy artystów przywilejów” poprzedzona zostaje agresywną retoryką skierowaną przeciwko twórcom (przypomnę to pozycjonowanie: artyści kontra górnicy). Niedawno, przy okazji dyskusji nad zniesieniem Karty Nauczyciela mieliśmy okazję przekonać się, że od takiej retoryki nie udało się uciec nawet Leszkowi Balcerowiczowi. Przepiękna odpowiedź i obrona stanu nauczycielskiego przez Pawła Huelle na łamach „Gazety Wyborczej” przywróciła chyba nutę rozsądku w tej dyskusji. Co wrzesień mamy do czynienia z jazgotliwą nagonką mediów na pracowników wyższych uczelni. Szczególnie w ostatnich dwóch latach. Powtarzane przy tej okazji wołania o nową ustawę (już jest, przyjęta wbrew negatywnym opiniom dużej części  środowiska) każą mi myśleć (choć konkretnych dowodów nie mam), że owa szczególna przedjesienna zapalczywość mediów nie świadczy dobrze o ich niezależności.

Wiele wskazuje na to, że rządzący znaleźli sobie wygodnego kozła ofiarnego w postaci artystów, nauczycieli, wykładowców akademickich.

Jako artysta i nauczyciel akademicki mogę coś na ten temat morale moich dwóch kast powiedzieć. Są dobrzy i źli artyści; jedni poświęcają dla pasji tworzenia wszystko, inni wykonują tylko zawód inwestując w jego wykonywanie znacznie mniej. czasu, pieniędzy i zapału. Są artyści genialni, wspaniali, dobrzy, przeciętni i po prostu źli. Znam również nauczycieli akademickich z powołania i takich, którzy sprytnie wykorzystując luki systemu i życzliwość przełożonych utrzymują się na powierzchni mimo braku kompetencji, szkodliwości tak dla kolegów, poziomu uczelni, a przede wszystkim dla studentów.

Oczywiście, chcielibyśmy mieć artystów zasługujących na miano artysty i profesorów z prawdziwego zdarzenia. Tyle, że tego nie naprawia się zmuszając wszystkich do intensyfikowania sprawozdawczości, odbierając tym lepszym środki (wszystkim równo) i obrażając ich przed całym społeczeństwem. Ewentualnie rozbudowując system kontroli. Naiwną jest wiara, że jeśli zmusi się mnie do napisania większej ilości i postawi kilku urzędników kontrolujących (wiadomo, koń bez bata...) , to zyska na tym słuchacz, student. Dla uczelnianych miernot i artystów z Bożej łaski ta pisanina nie stanowi wielkiego wyzwania. Chętnie poświęcają na nią (nie)cenny czas i chętnie też angażują się w kontrolowanie lepszych od siebie. A jakże! Bo tego wszystkiego, Panowie i Panie Rządzący, nie naprawia się na szczeblu centralnym, a lokalnym. Na szczeblu centralnym można szkolnictwu, szkolnictwu wyższemu tylko zapewnić stabilne warunki działania – kilkadziesiąt lat przynajmniej obowiązywania stabilnych warunków prawnych. To jedyna recepta, jedyna droga i prawdziwe wyzwanie dla rządzących. A nie ciągłe gmeranie przy systemie!

Proszę zwrócić uwagę, że per analogiam co roku na przełomie kwietnia i maja powinniśmy być świadkami zmasowanej krytyki urzędników skarbówki. Podobnie przed 4 grudnia powinna mieć miejsce doroczna nagonka na górników. Tak się jednak nie dzieje. W tych obszarach dokonuje się analiz systemowych... Opisuje problemy tych środowisk, nie żądając natychmiastowego zwolnienia złych górników bądź złych urzędników. ... Cóż, skarbówka jest organem Państwa, a obrażeni górnicy mogą zawsze zrobić nalot na Warszawkę...

No to dlaczego ta retoryka anty-artystowska, anty-nauczycielska, anty-profesorska? Skierowana, powtarzam przeciw osobom, zakładająca zbiorową odpowiedzialność i żądająca natychmiastowej naprawy.

To tym bardziej zdumiewające, że funkcjonujące w niektórych bankach (przy udzielaniu kredytu) pojęcie „zawodu zaufania publicznego” odnosi się raczej do profesora wyższej uczelni niż do urzędnika skarbówki. Czyżby banki, skądinąd uważne w wydzielaniu środków, myliły się?

Możliwości jest kilka.

Po pierwsze (i to chyba jest najbardziej prawdopodobne) rządzący potrzebują jasno zdefiniowanego przeciwnika. Najlepiej odpowiednio słabego i niezdolnego do bolesnej odpowiedzi. Za to takiego, którego można pogonić ku uciesze większości społeczeństwa. Wtedy władza okazuje się władzą silną i godną zaufania. Jak... no właśnie, gdzie?

Po drugie, w Polsce jest ogromny nacisk na „reformowanie”. Rząd Tuska na początku zrozumiał jednak, że ciągłe reformowanie nie służy gospodarce. Dlatego postanowił reformować „nieistotne” dla gospodarki (w krótkoterminowym oglądzie) działy, aby uniknąć zarzutu opieszałości. Czy jednak można szanować rząd, dla którego kultura, sztuka, edukacja to dziedziny mniej istotne?

Trzecie wytłumaczenie może być takie, że mniej ważne resorty obsadzone zostały po prostu przez osoby bez charyzmy „nie przeszkadzające” gospodarce. Moje pytanie – patrz wyżej.

PO jest pewna poparcia inteligentów, którzy szerokim łukiem omijają PiS, na lewicę nie głosują ze względu na jej przeszłe i obecne grzeszki. Dlatego pozwala sobie na umizgi wobec tradycyjnie proPiSowskiej części społeczeństwa poganiając jednocześnie leniwych profesorków.

Ta taktyka nie jest platformerskim wynalazkiem. Jednak jej stosowanie przez rząd, który chce uchodzić za rząd rozumny, proeuropejski i postępowy jest żałosne. Powiem więcej, to cofanie Polski do epoki, o której wszyscy jak najszybciej chcemy zapomnieć.